2013-05-02, 15:03
Czy zastanawialiście się kiedyś dlaczego jedni potrafią trenować całymi dniami a inni tylko klikać w pilot telewizora ? Wpływa na to kilka czynników z których sami nie zdajemy sobie sprawy.
Pierwszą ważną definicją jaką trzeba przybliżyć aby zrozumieć sposób podejmowania aktywności fizycznej są determinanty:
"„[...]to czynniki, które wpływają, lub przypuszcza się, że wpływają na podejmowanie ćwiczeń fizycznych i aktywności fizycznej” (Biddle, Mutrie)."
Determinanty możemy podzielić na :
- czynniki biologiczne i demograficzne
- czynniki psychologiczne (poznawcze i emocjonalne)
- czynniki związane ze środowiskiem społecznym
- czynniki związane ze środowiskiem fizycznym
- czynniki behawioralne (umiejętności i atrybuty behawioralne oraz cechy aktywności fizycznej).
(na podst. J. Sallisa, N. Owena oraz A. Bandury).
No dobrze ale co to dla nas oznacza ? Krótko wszystko co nas otacza na wpływ na to czy będziemy ćwiczyć czy wybierzemy wcześniej wspomniany "osiadły tryb życia"
Czynniki biologiczne i demograficzne
Zaliczamy do tych determinantów :
Płeć, wiek, cechy fizyczne, uzdolnienia poznawcze, predyspozycje układu nerwowego innymi słowy szeroką liczbę predyspozycji biologicznych. Które mają bezpośredni wpływ na nasze wyniki w danej dyscyplinie.
Kolejna grupą wartą opisania są czynniki demograficzne:
Status społeczno-ekonomiczny, wykształcenie, zawód,stan cywilny.
Jak wiadomo łatwiej podjąć aktywność fizyczną kawalerowi niż samotnej matce z dwójką dzieci. Najważniejszą kwestią jest przynależność do określonej grupy społecznej która warunkuje realizowanie określonego stylu życia, w tym podejmowanie i wybór form w zakresie spędzania czasu wolnego.
Determinanty psychologiczne które decydują o tym czy podejmiemy wysiłek fizyczny.
Teoria poczucia własnej skuteczności Alberta Bandury :
"człowiek musi pozytywnie odpowiedzieć sobie na pytanie:Czy jestem w stanie?"
Odpowiedź na to pytanie jest miarą naszego przekonania o własnych możliwościach.Chodzi tu o subiektywną ocenę możliwości podjęcia danego zachowania, czyli co osoba sądzi na swój temat, a nie to, czym rzeczywiście dysponuje w sensie umiejętności czy zdolności.
Idealnie ujmujący cała sprawę cytat :
"Poziom motywacji ludzi i podejmowane działania są w większym stopniu oparte na tym, w co ludzie wierzą, niż na tym, co stanowi obiektywną prawdę. (A. Bandura)"
Wraz z wzrostem naszego przekonania ,że jesteśmy wstanie rozwiązać zadanie fizyczne wzrasta nasze poczucie własnych kompetencji.
"Teoria postrzeganych kompetencji Susan Harter:
Kieruje nami potrzeba ujawniania swoich kompetencji lub biegłości w działaniu.
Jeśli czujemy się w czymś kompetentni jesteśmy skłonni powracać do aktywności, jeśli swoje kompetencje oceniamy nisko podejmujemy raczej zachowania unikowe."
"nawet ci, którzy są w pełni przekonani o niezbędności aktywności fizycznej dla poprawy zdrowia, nie wychodzą na boisko, jeżeli zdają sobie sprawę ze swojej ruchowej nieporadności" (B. Czabański)
Dlatego często nasi koledzy którzy gorzej sobie radzą z jakimś sportem często przestają trenować ponieważ nie czują się na tyle kompetenti aby dalej się rozwijać
Wyróżniamy 3 źródła dające nam informacje na temat naszych kompetencji:
Wynikowe - Na podstawie czystych wyników, tydzień temu robiłem 10pompek, dzisiaj robie 15.
Społeczne - Gdy osoby z naszego otoczenia zauważają zmiany w naszym wyglądzie, technice , sile itp.
Wewnętrzne - Sami odczuwamy zmiany fizjologiczne w naszym organizmie.
Które w znaczącym stopniu decyduje o naszych sukcesach w aktywności fizycznej :
Wysokie i niskie poczucie własnej skuteczności
W przypadku porażki
Mobilizacja aby je przezwyciężyć (złość rozczarowanie).
Rezygnacja z celu (apatia, depresja).
W przypadku sukcesu
Aspiracje i chęć działania.
Obniżenie aspiracji, na pewno nie będę w stanie tego powtórzyć.
Strategia działania
Dobranie odpowiedniej taktyki działania, skupienie się na celu, koncentracja.
Koncentracja na swoich przeżyciach, rozważanie konsekwencji ewentualnej porażki, samo utrudnianie i obronny pesymizm aby obniżyć lęk przed porażką.
Pytanie które nasuwa się po sprawdzeniu naszych kompetencji i nas samych jest "czy warto ćwiczyć ? czy jestem wstanie coś osiągnąć?"
Nasze oczekiwania mogą dotyczyć różnych aspektów:
- oczekiwania fizyczne (efekty somatyczne),
- oczekiwania społeczne (uznanie otoczenia społecznego),
- oczekiwania psychologiczne, samooceniające (np. relaks, poczucie satysfakcji).
Wniosek praktyczn, aby dobierać ćwiczenia i zadania ruchowe tak aby sprawiały one nam przyjemność a osiągnięcie ich determinowało nas i naszych podpiecznych do dalszej pracy.
Determinant środowiskowy "Umożliwiający"
Dzielimy go na dwa rodzaje naturalne i stworzone przez człowieka
Czyli wszystko to co naturalnie wpływa na podejmowanie aktywności np. park w okolicy, jezioro, rzeka, klimat itp.
Także sztuczne stworzone przez człowieka, dostęp do ścieżek rowerowych ,placów zabaw ,profesjonalnych sal treningowych itp.
Na tej podstawie możemy rozróżnić dwa sposoby motywacji do ćwiczeń są to bodźce wzrokowe przypominające nam o aktywności np. gdy mieszkamy blisko kortów tenisowych i łatwy dostęp do ośrodków sportowych, tym bliżej mamy możliwość rozwijania naszych zainteresowań tym łatwiej nam je rozwijać
Ostatnim determinantem są czynniki "wzmacniające" czyli determinant Społeczny.
Osoby które nas otaczają , rodzina , koledzy, trener , idol itp. mają ogromny wpływ na nasza aktywność i chęć treningu. Dlatego wyróżniamy dwa mechanizmy oddziaływania społeczeństwa na nas :
Modelowanie: czyli naśladownictwo osób dla nas ważnych, uczenie obserwacyjne. Każdy z nas naśladował kiedyś swoich ulubionych bohaterów kreskówek, filmów i rodziców. Ta forma ma duży wpływ na najmłodszych ponieważ ich głównym receptorem poznawczym jest wzrok.
Wsparcie: Są to procesy interakcji międzyludzkich i instytucji społecznych które wspierają nasze wysiłki, kompetencje, samoocenie i przynależność. Najsilniejsza forma motywacji do podjęcia aktywności fizycznej, nawet jeśli nasi rodzice nie są aktywni, ale pomagają nam realizować nasze marzenia i cele , będzie nam znacznie łatwiej podjąć aktywność fizyczną.
Wyróżniamy 4 rodzaje wsparcia:
Instrumentalne: rzeczowe, „logistyczne”: oferowanie osobie „namacalnej” pomocy w podejmowaniu aktywności
Informacyjne: Dostarczanie informacji na temat możliwości podejmowania aktywności fizycznej , gdzie ? , kiedy? jak ?
Emocjonalne: Zachęcanie do sportu , motywowanie ,akceptacjach sportowych zainteresowań
Oceniające: Dostarczanie informacji zwrotnych na temat zmian sylwetki, zachowań itp.
"Wspierający rodzice mogą pozytywnie oddziaływać na aktywność fizyczną swoich dzieci niezależnie od swoich aktualnych zachowań. "
Wyżej przedstawiony materiał jest skierowany głównie do osób które chcą rozpocząć przygodę z trenowaniem nie tylko siebie ale też swoich kolegów bądź szerszej grupy osób. Tekst został napisany z pomocą prezentacji dr Ewy Przybyły mojego wykładowcy z pedagogiki
. W najbliższym czasie przybliżę zagadnienie z zakresu motywacji.
Pozdrawiam
Pierwszą ważną definicją jaką trzeba przybliżyć aby zrozumieć sposób podejmowania aktywności fizycznej są determinanty:
"„[...]to czynniki, które wpływają, lub przypuszcza się, że wpływają na podejmowanie ćwiczeń fizycznych i aktywności fizycznej” (Biddle, Mutrie)."
Determinanty możemy podzielić na :
- czynniki biologiczne i demograficzne
- czynniki psychologiczne (poznawcze i emocjonalne)
- czynniki związane ze środowiskiem społecznym
- czynniki związane ze środowiskiem fizycznym
- czynniki behawioralne (umiejętności i atrybuty behawioralne oraz cechy aktywności fizycznej).
(na podst. J. Sallisa, N. Owena oraz A. Bandury).
No dobrze ale co to dla nas oznacza ? Krótko wszystko co nas otacza na wpływ na to czy będziemy ćwiczyć czy wybierzemy wcześniej wspomniany "osiadły tryb życia"
Czynniki biologiczne i demograficzne
Zaliczamy do tych determinantów :
Płeć, wiek, cechy fizyczne, uzdolnienia poznawcze, predyspozycje układu nerwowego innymi słowy szeroką liczbę predyspozycji biologicznych. Które mają bezpośredni wpływ na nasze wyniki w danej dyscyplinie.
Kolejna grupą wartą opisania są czynniki demograficzne:
Status społeczno-ekonomiczny, wykształcenie, zawód,stan cywilny.
Jak wiadomo łatwiej podjąć aktywność fizyczną kawalerowi niż samotnej matce z dwójką dzieci. Najważniejszą kwestią jest przynależność do określonej grupy społecznej która warunkuje realizowanie określonego stylu życia, w tym podejmowanie i wybór form w zakresie spędzania czasu wolnego.
Determinanty psychologiczne które decydują o tym czy podejmiemy wysiłek fizyczny.
Teoria poczucia własnej skuteczności Alberta Bandury :
"człowiek musi pozytywnie odpowiedzieć sobie na pytanie:Czy jestem w stanie?"
Odpowiedź na to pytanie jest miarą naszego przekonania o własnych możliwościach.Chodzi tu o subiektywną ocenę możliwości podjęcia danego zachowania, czyli co osoba sądzi na swój temat, a nie to, czym rzeczywiście dysponuje w sensie umiejętności czy zdolności.
Idealnie ujmujący cała sprawę cytat :
"Poziom motywacji ludzi i podejmowane działania są w większym stopniu oparte na tym, w co ludzie wierzą, niż na tym, co stanowi obiektywną prawdę. (A. Bandura)"
Wraz z wzrostem naszego przekonania ,że jesteśmy wstanie rozwiązać zadanie fizyczne wzrasta nasze poczucie własnych kompetencji.
"Teoria postrzeganych kompetencji Susan Harter:
Kieruje nami potrzeba ujawniania swoich kompetencji lub biegłości w działaniu.
Jeśli czujemy się w czymś kompetentni jesteśmy skłonni powracać do aktywności, jeśli swoje kompetencje oceniamy nisko podejmujemy raczej zachowania unikowe."
"nawet ci, którzy są w pełni przekonani o niezbędności aktywności fizycznej dla poprawy zdrowia, nie wychodzą na boisko, jeżeli zdają sobie sprawę ze swojej ruchowej nieporadności" (B. Czabański)
Dlatego często nasi koledzy którzy gorzej sobie radzą z jakimś sportem często przestają trenować ponieważ nie czują się na tyle kompetenti aby dalej się rozwijać
Wyróżniamy 3 źródła dające nam informacje na temat naszych kompetencji:
Wynikowe - Na podstawie czystych wyników, tydzień temu robiłem 10pompek, dzisiaj robie 15.
Społeczne - Gdy osoby z naszego otoczenia zauważają zmiany w naszym wyglądzie, technice , sile itp.
Wewnętrzne - Sami odczuwamy zmiany fizjologiczne w naszym organizmie.
Które w znaczącym stopniu decyduje o naszych sukcesach w aktywności fizycznej :
Wysokie i niskie poczucie własnej skuteczności
W przypadku porażki
Mobilizacja aby je przezwyciężyć (złość rozczarowanie).
Rezygnacja z celu (apatia, depresja).
W przypadku sukcesu
Aspiracje i chęć działania.
Obniżenie aspiracji, na pewno nie będę w stanie tego powtórzyć.
Strategia działania
Dobranie odpowiedniej taktyki działania, skupienie się na celu, koncentracja.
Koncentracja na swoich przeżyciach, rozważanie konsekwencji ewentualnej porażki, samo utrudnianie i obronny pesymizm aby obniżyć lęk przed porażką.
Pytanie które nasuwa się po sprawdzeniu naszych kompetencji i nas samych jest "czy warto ćwiczyć ? czy jestem wstanie coś osiągnąć?"
Nasze oczekiwania mogą dotyczyć różnych aspektów:
- oczekiwania fizyczne (efekty somatyczne),
- oczekiwania społeczne (uznanie otoczenia społecznego),
- oczekiwania psychologiczne, samooceniające (np. relaks, poczucie satysfakcji).
Poczucie własnej skutecznośći
Aktywność fizyczna
Sukces
Odczucie własnej skuteczności w działaniu
Pozytywne stany emocjonalna, poczucie własnej wartości
Wniosek praktyczn, aby dobierać ćwiczenia i zadania ruchowe tak aby sprawiały one nam przyjemność a osiągnięcie ich determinowało nas i naszych podpiecznych do dalszej pracy.
Determinant środowiskowy "Umożliwiający"
Dzielimy go na dwa rodzaje naturalne i stworzone przez człowieka
Czyli wszystko to co naturalnie wpływa na podejmowanie aktywności np. park w okolicy, jezioro, rzeka, klimat itp.
Także sztuczne stworzone przez człowieka, dostęp do ścieżek rowerowych ,placów zabaw ,profesjonalnych sal treningowych itp.
Na tej podstawie możemy rozróżnić dwa sposoby motywacji do ćwiczeń są to bodźce wzrokowe przypominające nam o aktywności np. gdy mieszkamy blisko kortów tenisowych i łatwy dostęp do ośrodków sportowych, tym bliżej mamy możliwość rozwijania naszych zainteresowań tym łatwiej nam je rozwijać
Ostatnim determinantem są czynniki "wzmacniające" czyli determinant Społeczny.
Osoby które nas otaczają , rodzina , koledzy, trener , idol itp. mają ogromny wpływ na nasza aktywność i chęć treningu. Dlatego wyróżniamy dwa mechanizmy oddziaływania społeczeństwa na nas :
Modelowanie: czyli naśladownictwo osób dla nas ważnych, uczenie obserwacyjne. Każdy z nas naśladował kiedyś swoich ulubionych bohaterów kreskówek, filmów i rodziców. Ta forma ma duży wpływ na najmłodszych ponieważ ich głównym receptorem poznawczym jest wzrok.
Wsparcie: Są to procesy interakcji międzyludzkich i instytucji społecznych które wspierają nasze wysiłki, kompetencje, samoocenie i przynależność. Najsilniejsza forma motywacji do podjęcia aktywności fizycznej, nawet jeśli nasi rodzice nie są aktywni, ale pomagają nam realizować nasze marzenia i cele , będzie nam znacznie łatwiej podjąć aktywność fizyczną.
Wyróżniamy 4 rodzaje wsparcia:
Instrumentalne: rzeczowe, „logistyczne”: oferowanie osobie „namacalnej” pomocy w podejmowaniu aktywności
Informacyjne: Dostarczanie informacji na temat możliwości podejmowania aktywności fizycznej , gdzie ? , kiedy? jak ?
Emocjonalne: Zachęcanie do sportu , motywowanie ,akceptacjach sportowych zainteresowań
Oceniające: Dostarczanie informacji zwrotnych na temat zmian sylwetki, zachowań itp.
"Wspierający rodzice mogą pozytywnie oddziaływać na aktywność fizyczną swoich dzieci niezależnie od swoich aktualnych zachowań. "
Wyżej przedstawiony materiał jest skierowany głównie do osób które chcą rozpocząć przygodę z trenowaniem nie tylko siebie ale też swoich kolegów bądź szerszej grupy osób. Tekst został napisany z pomocą prezentacji dr Ewy Przybyły mojego wykładowcy z pedagogiki
. W najbliższym czasie przybliżę zagadnienie z zakresu motywacji.Pozdrawiam
